Μύρων

I

(5ος αι. π.Χ.). Γλύπτης από τις Ελευθερές της Αττικής, ένας από τους σημαντικότερους της αρχαιότητας, ο οποίος άκμασε μεταξύ 480 και 440 π.Χ. Ο Πλίνιος τον αναφέρει μαζί με τον Πολύκλειτο και τον Πυθαγόρα στους χρόνους της 90ής Ολυμπιάδας (420-416 π.Χ.) και τον θεωρεί, όπως και τον Πολύκλειτο και τον Φειδία, μαθητή του Αργείου Αγελάδα, η πληροφορία όμως αυτή είναι ανακριβής, γιατί ο Μ. πρέπει να ήταν αρχαιότερος από αυτούς τους δύο. Ήταν κυρίως χαλκοπλάστης· το περιφημότερο έργο του είναι ο «Δισκοβόλος», του οποίου σώζονται μερικά αντίγραφα. Παριστάνει έναν αθλητή σε έντονη περιστροφική κίνηση τη στιγμή που ετοιμάζεται να εκσφενδονίσει τον δίσκο. Ο καλλιτέχνης πέτυχε, με μια λεπτομερειακή πλαστική σύνθεση, να ακινητοποιήσει τη δυναμική ένταση του γυμνού σώματος του αθλητή· κάθε τμήμα του σώματος του δισκοβόλου βρίσκεται σε κίνηση. Πριν από τον Μ. κανείς καλλιτέχνης δεν είχε επιχειρήσει να μεταφέρει την καθολική κίνηση στην περίοπτη πλαστική. Ο Μ., με τον έντονο χιασμό των κινήσεων, δεν απέβλεπε στην έκφραση του στιγμιαίου, αλλά προσπάθησε να αποδώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη φυσική αλήθεια, τη ζωή. Ο αυστηρός όμως ρυθμός είναι ακόμα φανερός στην ακρίβεια των επί μέρους μορφών, στην ισχυρή τεκτονική διάρθρωση του έργου.

Άλλο έργο του M., το οποίο είχε δίκαια προκαλέσει τον θαυμασμό των αρχαίων, ήταν το σύμπλεγμα Αθηνάς και Μαρσύου, στην Ακρόπολη των Αθηνών, γνωστό από αντίγραφα και παραστάσεις. Απεικονίζει τη στιγμή του μύθου κατά την οποία ο Σιληνός Μαρσύας, ενώ προχωρεί να πάρει τους αυλούς που μόλις είχε πετάξει η Αθηνά, σταματάει έκπληκτος από την απότομη στροφή της θεάς προς το μέρος του και την απαγόρευση της να τους σηκώσει. Η άγρια και ζωώδης φύση του Σιληνού (παριστάνεται με ουρά, μυτερά αυτιά και δύσμορφο πρόσωπο) και η ζωηρή κίνησή του έρχονται σε αντίθεση με την ήρεμη στάση και την ωραιότητα της θεάς.

Από τη σύνθεση της αποθέωσης του Ηρακλή (Δίας, Αθηνά, Ηρακλής) του M., που βρισκόταν στη Σάμο, έχουν αναγνωριστεί με αρκετή βεβαιότητα τα αγάλματα της Αθηνάς και του Ηρακλή, τα οποία ήταν στημένα σε ημικυκλική βάση, με το άγαλμα του Δία στο κέντρο.

Οι πηγές αποδίδουν διάφορα έργα στον M., μεταξύ των οποίων έναν Ερεχθέα, έναν Περσέα, δύο αγάλματα του Ηράκλή, δύο του Απόλλωνα, μια Εκάτη, και πολλά αγάλματα αθλητών· ονομαστή ήταν η χάλκινη αγελάδα του Μ. - αρχικά είχε στηθεί στην Ακρόπολη, κατόπιν μεταφέρθηκε στη Ρώμη και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη - που θαυμάστηκε πολύ για τη φυσικότητά της. Στον Μ. αποδίδεται επίσης, λόγω της ομοιότητας με τα σωζόμενα έργα του, η πρώτη νότια μετόπη του Παρθενώνα, όπου παριστάνεται πάλη Κενταύρου με Λαπίθη. Οι πληροφορίες για τον χαρακτήρα της τέχνης του περιορίζονται κυρίως στις κρίσεις του Πλίνιου, ο οποίος λέει ότι ο Μ. είχε πλησιάσει πολύ στην απόδοση της αλήθειας, ότι ήταν ανώτερος του Πολύκλειτου στον ρυθμό και στη συμμετρία, αλλά ότι ενδιαφερόταν περισσότερο για την αλήθεια του σώματος και όχι της ψυχής και ότι απεικόνιζε με αρχαϊκό ακόμα τρόπο την κόμη. Ο Κικέρωνας, ο οποίος θαυμάζει τα έργα του, παρατηρεί ότι δεν έχουν φυσικότητα. Πράγματι, τόσο από τις μαρτυρίες των αρχαίων όσο και από τα αντίγραφα των έργων του, φαίνεται ότι ο Μ. πλησίασε πολύ τη «φυσική αλήθεια», αλλά δεν έφτασε στην ακρότατη μορφή του κάλλους, την «αλήθεια της ψυχής», την οποία μόνο ο Φειδίας κατόρθωσε να αποδώσει.

Αρχαίο αντίγραφο του Δισκοβόλου του Μύρωνα? το χάλκινο πρωτότυπο αποτελεί την πρώτη απόπειρα μεταφοράς της καθολικής κίνησης στην περίοπτη πλαστική (Εθνικό Μουσείο, Ρώμη).

II

(7oς αι. π.Χ.). Τύραννος της Σικυώνας. Ήταν πατέρας του Αριστώνυμου και παππούς του Κλεισθένη. Κατά την τριακοστή τρίτη Ολυμπιάδα (648 π.Χ.) πήρε μέρος στις αρματοδρομίες και αναδείχτηκε ολυμπιονίκης. Σύμφωνα με μαρτυρίες του Παυσανία, σε ανάμνηση της νίκης του αυτής, έχτισε τον θησαυρό των Σικυωνίων που τον αποτελούσαν δύο θάλαμοι με εσωτερική επένδυση από χάλκινες πλάκες. Νεώτεροι όμως ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο θησαυρός των Σικυωνίων δεν έγινε στα χρόνια του Μ. αλλά αργότερα. Λέγεται μάλιστα ότι ήταν κινητός χάλκινος θησαυρός με δύο θαλάμους διαφορετικού ρυθμού και είχε βάρος 500 ταλάντων.

III

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Ο ιερομάρτυς. Ήταν ιερέας και καταγόταν από την Αχαΐα. Μαρτύρησε την εποχή του Δέκιου (249-251) με αποκεφαλισμό. Η μνήμη του τιμάται τη 17η Δεκεμβρίου.

2. Επίσκοπος Κρήτης. Καταγόταν από ευγενή οικογένεια της πόλης Ραύκου, η οποία για να τον τιμήσει μετονομάστηκε Άγιος Μύρωνας. Διακρίθηκε για την ευσέβεια του. Η χριστιανική παράδοση τον θέλει και θαυματουργό. Μαρτύρησε κατά το διωγμό του Δέκιου (249-251). Η μνήμη του τιμάται την 8η Αυγούστου.

3. Καταγόταν από το Ηράκλειο της Κρήτης. Μαρτύρησε στην εποχή της Τουρκοκρατίας με απαγχονισμό (1793). Η μνήμη του τιμάται την 20ή Μαρτίου.